จากบทความเรื่อง ‘โยคะแบบไหนที่ใช่สำหรับคุณ’ ษิพูดถึงโดชาเอาไว้ ว่าเราต้องรู้โดชาของตัวเอง เพื่อหาแนวโยคะที่เหมาะกับโดชาเรา และจะช่วยปรับสมดุลโดชาเราได้ดีที่สุดเอาไว้นะคะ ในบทความนี้ เราจะมาดูกันว่า โดชาคืออะไร และทำไมเราถึงต้องรู้จักโดชาของเราด้วย
ในทางอยุรเวท คำว่าโดชา หมายถึงพลังงาน หรือว่าธาตุประจำตัว ประจำลักษณะนิสัยของมนุษย์ แบ่งออกเป็น 3 โดชาด้วยกัน นั่นก็คือ
โดชาปิตตะ หรือว่าธาตุไฟ
โดชาวาตะ หรือว่าธาตุลม
โดชาคัพพะ หรือว่าธาตุดิน
ซึงในคนหนึ่งคน มีทั้งสามธาตุอยู่ในตัว เพียงแต่ว่าจะมีธาตุไหนเด่น หรือว่าเป็นธาตุเจ้าเรือน ธาตุที่เป็นส่วนมากจากทั้ง 3 ส่วนนั้นเอง ซึ่งถ้าธาตุไหนเด่น หรือเป็นธาตุเจ้าเรือน คนๆนั้นก็จะมีลักษณะทั้งทางกายภาพ และนิสัยตามธาตุนั้นๆ
ความแตกต่างของแต่ละธาตุ
เรามาดูรายละเอียดกันนะคะ ว่าแต่ละโดชามีลักษณะแตกต่างกันอย่างไรบ้าง
โดชาปิตตะ
โดชาปิตตะเป็นโดชาที่ควบคุมการเจริญเติบโดของร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิ การเผาผลาญ การดูดซึม และการจัดการสารอาหารต่างๆ ความจริงแล้วโดชาปิตตะคือส่วนผสมของน้ำและไฟ ที่ทำให้เกิดการเผาไหม้ เปรียบเหมือนพลังงานที่ย่อยอาหาร และนำสารอาหารเหล่านั้นไปยังส่วนต่างๆของร่างกาย ซึ่งคุณลักษณะของปิตตะคือความมัน คม ร้อน เบา การเคลื่อนไหว และของเหลวประเภทกรดต่างๆ ซึ่งโดชาปิตตะจะอยู่ตามลำไส้ ท้อง ตับ เลือด ตา และเหงื่อ
โดชาปิตตะเป็นตัวควบคุมอารมณ์สุข ความฮึดสู้ ความมุ่งมั่น ความอิจฉา และความคิดในด้านจิตใจ คนที่มีโดชาปิตตะเป็นธาตุเจ้าเรือน หรือว่าเป็นธาตุหลักในตัว เมื่อธาตุนี้สมดุล ไม่มีมากเกินไปหรือน้อยเกินไป เขาจะเป็นคนร่าเริง ฉลาดหลักแหลม และเป็นคนที่มีไฟในการทำสิ่งต่างๆสูง เป็นคนมีสมาธิดี ตัดสินใจได้เฉียบขาด และมักเป็นคนพูดตรงๆไม่อ้อมค้อม
ลักษณะทางกายภาพของคนโดชาปิตตะคือ มีรูปร่างสมส่วน น้ำหนักพอดีกับตัว ผิวมีเหงือออกบ้างตามอากาศและอุณหภูมิ มีผิวปานกลาง ไม่ได้ละเอียดหรือหยาบมาก ส่วนใหญ่แล้วจะมีผมเส้นเล็ก และบาง ดวงตาเฉียว หรือในบางรายก็มีดวงตาดุดัน เป็นคนที่มีระบบเผาผลาญดี ไม่อ้วนง่าย แต่เป็นคนที่หลับไม่ลึกมาก
แต่ถ้าหากว่าโดชาปิตตะเสียสมดุลเมื่อไหร่ จากคนร่าเริงจะกลายเป็นคนโหวกเหวกโวยวาย เสียงดังทันที และยังมีอารมณ์ฉุนเฉียวหงุดหงิดง่าย เขาว่ากันว่าเมื่อคนปิตตะโมโหแล้ว ไม่ต้องแช่งให้ไปลงนรกหรอกค่ะ เพราะทุกที่ ที่คนสมดุลปิตตะเสียไป จะกลายเป็นนรกทันที เขาสามารถทำลายล้างคน และสิ่งรอบๆตัวได้ง่ายมาก
ในแง่ของกายภาพ เมื่อมีโดชาปิตตะกำเริบ หรือว่ามากเกินไป จะทำให้ผิวมีผืนคัน รู้สึกร้อน ครั่นเนื้อครั่นตัว และย่อยอาหารยาก ผิวหยาบแห้ง มีการอักเสบและติดเชื้อ เป็นแผล และเป็นไข้ตัวร้อนได้ง่าย
การรักษาให้ธาตุปิตตะสมดุล
เมื่อปิตตะเสียสมดุล สิ่งที่ควรทำคือ
ย้ายตัวเอง ไปอยู่ในสภาพแวดล้อมที่สงบ เย็นสบาย เช่นในสวน หรือว่าไปเดินป่า หรืออุทยานแห่งชาติ เพื่อที่จะได้ใกล้กับธรรมชาติมากขึ้น
ทำกิจกรรมที่เคลื่อนไหวเบาๆ เช่นฝึกโยคะแนวหยิน นวดอโรมา ว่ายน้ำ หรือว่าเดินออกกำลัง
นั่งสมาธิเป็นประจำ วันละไม่ต้องนาน อาจเริ่มจาก 5 นาทีก่อน เพื่อปรับลมหายใจให้ช้าลง
กินอาหารที่มีรสกลางๆ ไม่ปรุงอาหารด้วยเกลือ พริก กระเทียม พริกไทย มากเกินไป ควรกินพวกแกง ต้ม นึ่ง แทนการทอด หรือผัด
โดชาวาตะ
โดชาวาตะมาจากการผสมระหว่างลมและช่องว่างในอากาศ หรือว่าพลังงานที่เคลื่อนที่ไปเรื่อยๆ ซึ่งเป็นธาตุที่ควบคุมกิจกรรมทางกายภาพทุกอย่าง คุณลักษณะของวาตะคือ ความแห้ง ความหยาบ ความเบา ความเย็น และการเคลื่อนไหว ไม่ว่าจะเป็นการหายใจ การพูด เส้นประสาท การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อ การไหลเวียนของกระแสเลือด การควบคุมการปัสวะและรอบเดือน โดชาวาตะจะอยู่ตามลำไส้ใหญ่ ต้นขา กระดูก ข้อต่อ หู ผิว สมอง และเนื้อเยื่อเส้นประสาท
ลักษณะนิสัยของคนที่มีโดชาวาตะเป็นธาตุหลักคือ เป็นคนแอคทีฟ กระฉับกระเฉง มีความคิดสร้างสรรค์ เป็นคนมีพรสวรรค์ในการสื่อสาร คล่องแคล่วว่องไว เป็นคนอยู่ไม่สุข เป็นคนชอบเดินทางไปเรื่อยๆ ไม่อยากหยุดอยู่กับที่ รักความตื่นเต้น และประสบการณ์ใหม่ๆ เป็นคนโกรธง่าย หายเร็ว ด้นสดเก่ง และมีความยืดหยุ่นสูง
ลักษณะทางกายภาพของคนโดชาวาตะคือเป็นคนผอม สูง เป็นคที่มีพลังงานสั้นๆ มีผิวค่อนข้างหยาบแห้งง่าย ผมหยาบเช่นกัน มือและเท้าเย็นง่าย นอนหลับไม่ลึก และการย่อยอาหารไม่ค่อยดี เป็นคนขึ้หนาว ชอบอาการอุ่นๆมากกว่าอากาศหนาวเย็น
เมื่อคนโดชาปิตตะเสียสมดุล เขาจะกลายเป็นคนขึ้กังวล และมักจะทุกข์ทรมานจากโรคนอนไม่หลับ หรือว่าหลับยาก ในแง่กายภาพ ร่างกายของคนโดชาวาตะ เมื่อเสียสมดุลนั้นจะทำให้ ผิวหยาบแห้ง ท้องผูก น้ำหนักลงฮวบฮาบ ไม่มีความอยากอาหาร
การรักษาให้ธาตุวาตะสมดุล
เมื่อวาตะเสียสมดุล สิ่งที่ควรทำคือ
กินอาหารที่มีความหนัก เช่นน้ำมันดีในอาหาร ผลไม้รสหวาน หรือว่ารสจืด
อยู่ในสภาพแวดล้อมที่สงบ
ใช้เวลาในอยู่สถานที่ ที่มีธรรมชาติ
หากิจกรรมที่ทำได้เป็นประจำ เพื่อสร้างวินัย
เข้านอนเร็ว
นั่งสมาธิเป็นประจำ
ออกกำลังกายเบาๆ เช่นโยคะแนวไอเยนก้า ว่ายน้ำ เดินนับเก้า เป็นต้น
โดชาคัพพะ
โดชาคัพพะเป็นการผสมระหว่างธาตุน้ำ และธาตุดินเข้าด้วยกัน เป็นพลังแห่งการเติบโตของรูปร่าง
โครงสร้าง ให้นึกภาพเอาว่าโดชาคัพพะ เหมือนกาว ปูนซีเมน หรือว่าสารหล่อลื่นตามข้อต่อต่างๆในร่างกาย คุณลักษณะของโดชาคัพพะคือความชุ่มชื่น ความเย็น หนัก มัว อ่อนนุ่ม หนืด โดชาคัพพะจะอยู่ตามอก คอ ปอด ศรีษะ น้ำเหลือง เยื่อไขมัน เส้นเอ็น ของเหลงในข้อต่อ พลังงานที่เก็บสะสม โดชาคัพพะเป็นตัวควบคุมเรื่องความรัก ความเมตตา การให้อภัย ความโลภ การยึดติด และความขี้เกียจ
ลักษณะนิสัยของคนโดชาคัพพะที่สมดุลคือ เป็นคนใจเย็น มีความคิดรอบคอบ เห็นอกเห็นใจผู้อื่น ใส่ใจคนและแคร์คนรอบข้าง เป็นมีความสุขกับการใช้ชีวิตสมถะ เรียบง่าย เป็นคนหัวเราะง่าย เข้าอกเข้าใจผู้อื่น และไม่โกรธใครง่ายๆ และเป็นคนซื่อสัตว์ มักรักเดียวใจเดียว
ทางด้านร่างกาย คนโดชาคัพพะเป็นคนมีดวงตากลมโต รูปร่างใหญ่ หรือท้วม ผิวอิ่มน้ำ และมักจะเป็นคนที่มีผิวสุขภาพดี มีผมดกหนา ฟันใหญ่ มือและเท้าอุ่นเสมอ ผิวมันเล็กน้อย
หากเมื่อคนโดชาคัพพะเสียสมดุล เขาจะกลายเป็นคนยึดมั่นถือมั่นมากเกินไป ผิดหวังง่าย ซึมเศร้าได้ง่าย หลบหนี้ปัญหา ไม่กล้าเผชิญหน้ากับความผิดหวัง เก็บตัวเงียบ ตัดสัมพันธ์กับคนรอบตัว ในแง่ของร่างกาย เมื่อโดชาคัพพะเสียสมดุล เขาจะเป็นคนอ้วนง่าย อาจกลายเป็นโรคอ้วนได้ มีเหงื่อออกเยอะ มีกลิ่นตัวกลิ่นปากแรง ระบบเผาผลาญทำงานไม่ดี
การรักษาให้ธาตุคัพพะสมดุล
เมื่อคัพพะเสียสมดุล สิ่งที่ควรทำคือ
ทานอาหารที่มีความร้อนมากขึ้น เช่น อาหารที่ใส่พริก พริกไทย หรือรสเปรี้ยว เพื่อกระตุ้นการเผาผลาญ
พาตัวเองไปอยู่ในบรรยากาศที่อบอุ่น เช่น ไปหาเพื่อน หาครอบครัว
หลีกเลี่ยงการใช้ชีวิตหรูหราชั่วคราว
ตั้งสติกับการทำกิจวัติประจำวัน แต่อย่ายึดติด
โละของเก่าออกจากบ้าน
ลองเขียนบันทึก
สังเกตตัวเองให้ดีว่ากำลังเป็นคนดี ที่น่ารัก หรือว่ากำลังโดนเอาเปรียบอยู่
เข้านอนเร็ว และตื่นเร็ว โดยไม่ต้องมีการนอนพักกลางวัน
ออกกำลังกายแนวเร็ว เช่นวิ้ง ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำแบบจับเวลา
หากสาวๆต้องการรู้ว่าตัวเองเป็นโดชาอะไร สามารถกดไปแบบทดสอบตามลิงค์ด้านล่างนี้ และฝากไลน์ส่วนตัวเอาไว้ในข้อความหรือจะฝากเป็นอีเมล์เอาไว้ในคอมเมนต์ก็ได้ค่ะ เพื่อที่ทางทีมงานจะได้ส่งคำตอบส่วนตัวไปให้ค่ะ